Managementmaatregelen meest kosteneffectief voor stikstofreductie

In april 2025 presenteerde het kabinet nieuwe maatregelen om de stikstofuitstoot verder te verminderen. Dat was voor ABN AMRO reden om het onderzoek ‘Pragmatische aanpak stikstofcrisis’ uit 2022 een update te geven. We vatten belangrijke conclusies voor u samen. 

Het onderzoek van ABN AMRO, uitgevoerd door CLM Onderzoek en Advies, bevat een analyse van de kosteneffectiviteit van maatregelen in de melkveehouderij om de emissie van stikstof te verlagen.  

Kernpunten hieruit:  

• Managementmaatregelen zijn het meest kosteneffectief, gevolgd door technologische innovaties. Beide zijn breed inzetbaar.  

• Structuurmaatregelen zoals uitkoop, zijn juridisch geborgd, maar kostbaar en beperkt inzetbaar.  

• Gebrek aan juridische erkenning van maatregelen belemmert een snelle realisatie van emissiereductie.  

De mogelijkheden om via managementmaatregelen de stikstofemissie te verlagen, sluiten aan bij de resultaten op basis van analyses naar KringloopWijzers en bijbehorende financiële resultaten, die Flynth eerder uitgevoerde.  

Kosten in het startpakket 

De plannen voor stikstofreductie die het kabinet in april presenteerde, het zogenaamde ‘startpakket’, introduceren is een nieuwe structuur voor vergunningverlening, gecombineerd met maatregelen voor emissieverlaging en natuurherstel. Om de kosteneffectiviteit van de verschillende maatregelen uit dit startpakket helder te krijgen, gaf ABN AMRO opdracht voor een update van het onderzoek ‘Pragmatische aanpak stikstofcrisis’ uit 2022.  

Managementmaatregelen 

Volgens ABN AMRO is een combinatie van maatregelen nodig om de beoogde reductie van 42 tot 46 procent van de stikstofuitstoot ten opzichte van 2019 te bereiken. Uit de analyse blijkt dat veel melkveehouders relatief eenvoudig stikstofemissies kunnen reduceren door slimme aanpassingen in de bedrijfsvoering. Managementmaatregelen zoals weidegang, eiwitarmer voeren of minder jongvee aanhouden zijn relatief goedkoop. Bovendien zijn zulke aanpassingen mogelijk zonder overheidssteun. Er is echter één nadeel: zolang de juridische inbedding van deze maatregelen ontbreekt, bieden ze voor melkveehouders geen zekerheid. Pas wanneer de overheid inzet op doelsturing en reductie via deze maatregelen juridisch erkent, bieden ze perspectief, concludeert de bank.  

Overige maatregelen 

Op dit moment zijn technische maatregelen na managementmaatregelen de beste optie en ook breed inzetbaar. Voorbeelden zijn mestvergisting, de LelySphere en het CowToilet. De reductiekosten bij zulke innovaties bedragen tussen de 5 en 31 euro per kilogram stikstof per jaar. Ook hier blijft de juridische erkenning van sommige innovaties een uitdaging.  

Het opkopen van bedrijven is een zeker slot op de emissiedeur (43 tot 49 euro per kilogram stikstof per jaar), maar erg kostbaar voor het Rijk. Omdat het om een kleine groep bedrijven gaat, is de totale impact hiervan beperkt, verwacht ABN AMRO. 

Slimme mix  

Een op maat gemaakte combinatie van maatregelen kan volgens het onderzoek een grote bijdrage leveren aan stikstofreductie in de melkveehouderij. ABN AMRO geeft aan: “Boeren zijn vindingrijk en weten vaak zelf het beste wat past bij hun bedrijf. Zo is een slimme mix van technische innovaties en managementmaatregelen het meest kostenefficiënt voor melkveehouders en overheid”. De bank vervolgt: “Het is belangrijk dat het kabinet met een beleidskader komt dat verbeteringen stimuleert en juridisch is geborgd. Zodat melkveehouders kansrijke maatregelen zonder terughoudendheid kunnen treffen. Met het juiste stimuleringsbeleid is een stikstofreductie van dertig procent realistisch - zonder dat het de sector honderden miljoenen euro per jaar hoeft te kosten. Op gebiedsniveau kan dit beleid, indien noodzakelijk, worden aangevuld met structuurmaatregelen”.  

 Bron: ABN AMRO Bank N.V.