Verantwoording en vertrouwen in het onderwijs

Uit eerdere overlegsessies die ik had met accountants, bestuurders en vertegenwoordigers vanuit de onderwijsbranche, kwam naar voren dat zij duidelijk behoefte hadden aan meer verdieping over verantwoording, vertrouwen en in control zijn.  
 

Wat houdt verantwoording in? 

Wat is verantwoording nu eigenlijk? Hierbij komen vragen naar voren zoals: 

• wat zijn onze missie en visie? 

• waarom verantwoorden we ons en waarover dan? 

• willen we ons verantwoorden of moeten we dat? 

• verantwoorden we ons uit interne of juist vanuit de externe motivatie? 
   

Wat alle deelnemers aan de sessies mij ook vertelden, was dat aan verantwoorden ook vertrouwen verbonden is. 

Waar denk je aan bij vertrouwen? 

Bij vertrouwen hoort een aantal uitdrukkingen die we allemaal wel kennen: 

• vertrouwen is goed, controle is beter; 

• vertrouwen komt te voet en gaat te paard. 

Juist deze uitdrukkingen vormen de basis van wat wij tegenkomen in de dagelijkse praktijk.  
 

Wanneer het vertrouwen een deuk heeft opgelopen, dan is het niet zomaar hersteld. Vanuit de maatschappelijke kant bezien: we willen het graag zeker weten. We hechten er waarde aan als informatie en cijfers tot stand komen na gedegen controle.  

Samenwerking  

Binnen een onderwijsorganisatie is samenwerking een belangrijke basis om uiteindelijk de organisatiedoelstellingen te bereiken. Om dit te bereiken, moet er sprake zijn van vertrouwen. Met andere woorden: de samenwerking heeft meer resultaat als gewerkt kan worden vanuit gezamenlijk vertrouwen.  

 
Onderwijsinstellingen hebben te maken met studenten: allemaal individuen met een eigen behoefte aan onderwijs en zorg. Om de eigen organisatiedoelstellingen te bereiken, wordt er samengewerkt met deskundigen, die ieder hun eigen expertise hebben.  

 
Ik durf de stelling aan dat een team pas echt goede resultaten behaalt, als er vertrouwen in elkaar is. Dat betekent ook dat het gedrag dat daarbij hoort, aanwezig moet zijn: eerlijkheid, transparantie en integriteit. Je kwetsbaar op durven stellen, maar ook doen wat je zegt. 
Samenwerking helpt wanneer je bekend bent met de ander en je weet wat voor een persoon je voor je hebt, ook wat kennis en vaardigheden betreft. Dat maakt ook dat je in staat bent afstand te nemen en taken aan anderen over te laten. 

In control zijn 

Wij horen regelmatig ‘hoe vul ik mijn rol het beste in?’ en ‘welke rol past het beste bij de organisatie?’. Bij die invulling hebben we het dan over het samenspel tussen RvT, GMR en bestuurder(s). 

 
Er wordt veel gepubliceerd over ‘good governance’, maar de praktijk is soms wat weerbarstiger. Niet alles laat zich vatten in procedures, regels, functiescheiding, een goed werkende administratieve organisatie en een systeem van interne beheersing. In control zijn draagt bij aan het verkrijgen van tijdige, juiste en volledige informatie als basis voor een adequate in- en externe verantwoording over de behaalde resultaten en het realiseren van onze doelstellingen.  
 

Over de auteur 

Geert-Jan Wouters is directeur en eigenaar van Controlgroep. Geert-Jan is ruim 30 jaren werkzaam als bestuurder, adviseur,  en voorheen accountant voor met name onderwijs- en zorginstellingen.