Gepubliceerd: 28-06-2023, laatst gewijzigd:
20-02-2024
De overdracht van een familiebedrijf is vaak de overdracht van een levenswerk. De eigenaar heeft er vele jaren met hart en ziel aan gewerkt. Daarmee is het bedrijf gemaakt tot wat het nu is. Een prestatie om trots op te zijn.
En dan wordt het tijd om de onderneming over te dragen aan de volgende generatie: (een van) de kinderen, een ander familielid of wellicht een koper van buiten de familie. Dat is een delicaat proces dat vraagt om een goede voorbereiding en helderheid voor alle betrokkenen.
Overeenstemming over de toekomst
Bij de route naar de overdracht is/zijn meestal niet alleen de potentiële opvolger(s) betrokken. Ook andere familieleden hebben vanzelfsprekend een belang. Daarom is het verstandig om voorafgaand aan de overdracht die belangen in kaart te brengen. Helder te krijgen waar iedereen staat en overeenstemming te krijgen over de toekomst van het bedrijf. Daarbij kan een familieconvenant helpen.
Bij frictie terugvallen op convenant
Zo’n convenant is het resultaat van vele gesprekken tussen familieleden waarin iedereen z’n ideeën heeft geuit. De uitgangspunten die daaruit voortkomen, worden op papier gezet en vormen de basis voor de overdracht en voor de periode na de overdracht. Als er in de toekomst spanning ontstaat tussen bedrijfs- en familiebelangen, dan kan men terugvallen op het convenant: wat was er ook alweer afgesproken? Het uiteindelijke doel is harmonie tussen beide belangen.
Deze aspecten worden vaak vastgelegd in een convenant:
- Familiewaarden en visie
Waar staat de familie voor? Welke normen en waarden hanteert de familie en hoe komt dat tot uiting in het bedrijf? Hoe kijkt men naar de toekomst? Wat is de visie? Onze ervaring is dat het hebben van een heldere visie kenmerkend is voor succesvolle familiebedrijven. Zij weten waar ze aan werken en waar ze naartoe werken. Daaraan ontlenen ze hun identiteit en onderscheiden ze zich van de concurrentie.
- Eigendom
In een familieconvenant staan ook afspraken over het eigendom. Wie mogen er eigenaar worden van het bedrijf: alleen familieleden of ook anderen, zoals een werknemer of een externe koper? En hoe zit dat met de toekomstige generaties? Mogen familieleden sowieso eigenaar worden of worden er eisen gesteld, bijvoorbeeld dat een familielid werkzaam moet zijn binnen het bedrijf?
- Leiding en zeggenschap
Wie heeft de leiding? Heeft de zittende ondernemer alle touwtjes in handen? Geeft die de zeggenschap in een keer over naar de opvolger of gaat het in stappen?
- Financiële beloningen
Familieleden die werken binnen de onderneming wordt vaak door de eigenaar een goed belegde boterham gegund. Maar het moet niet leiden tot scheve gezichten op de werkvloer, omdat een familielid wordt voorgetrokken. Hoe ga je om met verschillen in de beloning tussen familieleden die in verschillende functies werkzaam zijn?
Het is verstandig om over bovenstaande zaken afspraken op papier te zetten in een familieconvenant en dat iedereen zich daarin kan vinden en gehoord voelt. Als dat is gelukt, is er een belangrijke stap gezet naar de daadwerkelijke overdracht.