Gepubliceerd: 12-09-2022, laatst gewijzigd:
24-01-2024
Derogatie betreft de uitzondering voor Nederlandse bedrijven om meer stikstof uit dierlijke mest aan te wenden, dan de Europese norm. De derogatie die Nederland sinds 2005 had, raakt van de baan en wordt in stappen afgebouwd.
Voor dit jaar gelden nog de huidige voorwaarden, zoals die ook voor de afgelopen 2 jaar van kracht waren. Bedrijven die dit jaar aan de derogatie willen meedoen, moeten daar dit jaar nog een vergunning voor aanvragen.
Alle melkveebedrijven moeten in 2026 voldoen aan de Europese norm: de aanwending van maximaal 170 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare per jaar. Ex-minister Staghouwer geeft aan dat het in Brussel bereikte compromis-akkoord grote impact voor de agrarische sector en individuele bedrijven heeft. Formeel moet er nog een besluit worden genomen over de derogatie. Het Nitraatcomité vergadert daar op 15 september 2022 over.
Stapsgewijze afbouw Derogatienormen vanaf 2023:
Jaar Norm voor kg N uit dierlijke mest per hectare
2023 220 / 240 (afhankelijk grondsoort)
2024 210 / 230
2025 190 / 200
2026 geen derogatie, dus 170
Transitievergoeding voor derogatiebedrijven
Derogatie wordt als cruciaal gezien voor het welslagen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Het NPLG is gericht op de terugdringing van de stikstofbelasting uit de landbouw, gecombineerd met de water- en klimaatopgaven. Het kabinet stelt dat derogatiebedrijven nu veel sneller een omslag moeten maken dan in het NPLG voorzien. Daarom wordt nu een transitievergoeding voor de derogatiebedrijven opgetuigd, om de gevolgen enigszins te verzachten. Hiermee is een bedrag van 130 miljoen euro gemoeid, ongeveer 2.500 euro per jaar per bedrijf voor een periode van 3 jaar, gebaseerd op het aantal derogatiebedrijven in 2021. Er is berekend dat het kwijtraken van derogatie, afhankelijke van het type melkveebedrijf, tussen de 7.000 en 49.000 euro kost. De vergoeding wordt in overleg met de Europese Commissie opgesteld, zodat er geen discussie ontstaat over ongeoorloofde staatssteun. De transitievergoeding wordt gekoppeld aan het areaal grasland van bedrijven. Bij grasland gaat de waterkwaliteit het minst of niet achteruit en bij derogatiebedrijven blijkt de waterkwaliteit over het algemeen binnen de Europese normen te blijven. Het kabinet wil voorkomen dat grasland wordt omgezet. Er wordt gedacht aan een wettelijke verplichting voor een aandeel permanent grasland in het kader van de grondgebonden melkveehouderij.
Kunstmestvervangers
Nederland heeft in Brussel geen akkoord bereikt op het gebruik van kunstmestvervangers. In de praktijk levert dit de rare situatie voor een (melk)veehouder op, dat deze straks minder stikstof uit dierlijke mest op het land mag aanwenden en dat dit wordt gecompenseerd met stikstof uit kunstmest. Voor Nederland blijft de mogelijkheid van de inzet van kunstmestvervangers in Brussel daarom een belangrijk aandachtspunt.