Gepubliceerd: 11-11-2025, laatst gewijzigd:
11-11-2025
Onderzoek van Deloitte, dat concludeert dat de maatschappelijke kosten van de Nederlandse landbouwsector jaarlijks miljarden hoger zijn dan de economische opbrengsten, zet de sector in een negatief daglicht.
Hoewel een kritische blik op de landbouw waardevol kan zijn, roept dit onderzoek belangrijke vragen op over de volledigheid van de analyse en de context waarin de cijfers worden gepresenteerd. Media belichten vaak economische, ecologische en sociale perspectieven. Het perspectief van individuele boeren en regionale ondernemersnetwerken komt daarbij te weinig aan bod.
Het rapport richt zich uitsluitend op de toegevoegde waarde van de primaire landbouw (18,6 miljard euro/1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp)) en laat de bredere food- en agriketen (72 miljard euro/7 procent van het bbp) buiten beschouwing. Het totale ecosysteem vertegenwoordigt circa 150 miljard euro, oftewel ongeveer 15 procent van het Nederlandse bbp.
Bij Flynth erkennen we dat milieu-uitdagingen en biodiversiteitsverlies serieuze aandacht verdienen. Tegelijkertijd vervult Nederland internationaal een leidende rol in duurzame en innovatieve vormen van agrarisch ondernemerschap. Het verplaatsen van voedselproductie naar het buitenland pakt per saldo juist negatief uit voor het klimaat, omdat productie elders doorgaans leidt tot hogere uitstoot.
Onze landbouw is meer dan een optelsom van kosten en baten. Ze vormt een netwerk van ondernemende families die al generaties lang zorgvuldig omgaan met land en dieren, innovatief samenwerken en oog hebben voor de toekomst. De sector draagt bij aan langetermijn waardecreatie, waarin economische vitaliteit, ecologische duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid samenkomen. Dit is precies de brede welvaart waar Nederland naar streeft.
De Nederlandse landbouw wil haar potentieel verder ontwikkelen, maar daarvoor is steun vanuit de maatschappij nodig. Ook met het oog op voedselveiligheid en -zekerheid is het belangrijk om voedselproductie in korte ketens onder eigen regie te behouden.
Verduurzaming van de landbouw is noodzakelijk en haalbaar, maar simplistische conclusies die de samenhang tussen marktwerking, technologische ontwikkeling en consumentengedrag negeren, helpen niet. Een duurzame toekomst vraagt integraal beleid en betrokken ondernemers, geen verplaatsing van productie naar het buitenland of het ontkennen van economische realiteit.