Gevolgen energiecrisis zijn voor ieder glastuinbouwbedrijf anders

De huidige energiecrisis is inmiddels de zesde die de glastuinbouw doormaakt. Deze crisis lijkt langer te duren door de oorlog in Oekraïne. De gevolgen zijn voor ieder bedrijf anders, omdat de glastuinbouwsector heel divers is. Sectorleider Tuinbouw Cor de Fijter en bedrijfsadviseur Peter Nugteren gaven onlangs op de Dag van de Tuinbouw een interview aan Paprika Tasty Radio over de crisis, de gevolgen voor tuinders op de korte termijn, het toekomstperspectief voor de glastuinbouw en tips van Flynth-adviseurs. Hieronder leest u een samenvatting van dit interview.  Of luister de podcast.

Door de hoge energieprijzen, komen telers flink onder druk te staan. Zij moeten rigoureuze beslissingen nemen over hun bedrijven. Sommigen zullen grote stappen maken en de concurrentie daardoor voorblijven, anderen zullen in zwaar weer terechtkomen, stoppen of een faillissement aan moeten vragen. Markten zullen weer een nieuw evenwicht moeten vinden. Het investeren in alternatieven of besparingen zal de energietransitie op de lange termijn helpen.  

Oplossingen voor de korte termijn 

Veel telers passen dit jaar noodgedwongen hun teeltstrategie aan om zo besparingen op de korte termijn te realiseren. Ze kunnen ervoor kiezen om tijdelijk energie te verkopen en daarmee hun positie en resultaat positief te beïnvloeden. Veel belichte ondernemers zetten een teelt op met minder belichting of stoppen zelfs helemaal met belichten. Sommigen hebben ook geïnvesteerd in ledbelichting. Daarmee kunnen ze fors besparen. 

Oplossingen voor de langere termijn 

Telers moeten uiteraard ook voor de langere termijn gaan letten op de energiekosten. De crisis zal naar verwachting nog wel enkele jaren aanhouden. Om ook op de lange termijn een rendabel bedrijf te hebben en te houden, kunnen telers een aantal dingen doen: 

• het teeltschema aanpassen, bijvoorbeeld door meer met een seizoenpatroon te telen; 
• de afzetafspraken, het product of het marktsegment aanpassen;  
• meer telen per vierkante meter, een ander ras telen, extra schermdoek, ontvochtiging en ledgroeilicht in plaats van van SON-T groeilicht; 
• samenwerking met andere telers om van elkaars voordelen te profiteren; 
• krimpen in de teelt of kassen deels of helemaal leeg laten; 
• investeren in verduurzamen met WKK-optimalisaties, aardwarmte-biomassa, warmtepompen, WKO en warmtenetten met warmteboiler; 
• stoppen, waarbij gecontroleerd stoppen ook een kunst is.  

Toekomstperspectief voor de glastuinbouw 

De glastuinbouw is altijd vitaal gebleken en zal ook sterker uit deze crisis komen. sector gaat naar een fossielvrije energievoorziening. De contouren zijn er al: ongeveer 10% van het areaal is al aangesloten op duurzame energie. Aardgas is daarbij nog steeds van belang. Ondernemers zullen zo snel mogelijk moeten overschakelen naar een andere energiehuishouding: aardwarmte, restwarmte of duurzame energie in waterstof of CO2 -vangtechnologie, warmtepompen en zonnepanelen.  

Het imago van de sector blijven versterken  

De Nederlandse tuinbouwondernemer produceert goede producten die bijdragen aan de gezondheid van Europese consumenten. Dit mogen we uitdragen aan die consumenten, de politiek en stakeholders.  

Belang van data en informatie neemt toe 

Met de komst van duurzaamheidsverslaglegging neemt het belang van informatie toe. Elke ondernemer dient over de beste data te beschikken. De keten waarin de ondernemer zit, vraagt steeds meer een geïntegreerde sturing. De producten in de keten moeten identificeerbaar zijn. Daarnaast willen consumenten steeds meer de werkelijke prijs en de milieu-impact van producten weten. Hiermee worden ook de marketing en de afzetstrategie verder geoptimaliseerd. Dit zorgt voor complexere processen en meer samenwerking en afstemming in de keten. 

Beschikbaarheid van geschoold personeel 

De vergrijzing zet door en daarmee wordt arbeid schaarser. De beschikbaarheid van geschoolde medewerkers is beperkt. Met de komst van technieken als robots en Artificial Intelligence (AI). Wie gaat dit bedienen? Daarnaast komt arbeid steeds meer van Oost-Europese landen. Op termijn is dit moeilijk houdbaar, omdat in het land van herkomst de ontwikkelingen ook verder gaan. De regelgeving wordt niet minder. Door de kwaliteit van arbeid te verbeteren met automatisering of robotisering, zijn er mogelijkheden. De oogstrobot voor tomaat is al bijna praktijkrijp. De introductie van een robot voor de oogst van aardbeien zal nog wat langer duren. Door gebruik te maken van Artificial Intelligence kunnen de teeltresultaten omhoog. Telers blijven echter altijd nodig. 

Tips van Flynth-adviseurs 

Welke tips geven de adviseurs van Flynth hun klanten? 

• Ondersteuning en een luisterend oor zoeken om de mentale kant van wat ze bezighoudt, te bespreken. 
• Sparren met een adviseur over hoe ze de uitdagingen die nu op ze af komen, het hoofd kunnen bieden. Maak samen met een adviseur een plan met een goede onderbouwing. 
• In gesprek gaan met collega’s, toeleveranciers, medewerkers, klanten en consumenten om tot nieuwe ideeën te komen.  
• Zie de crisis als een uitdaging, niet als een probleem. Als klanten het als een probleem ziet, blijven ze erin hangen.  
• Overzicht creëren door het voeren van begrotingen, door te rapporteren en door het maandelijks bijwerken van die rapportages. Het rekenen aan scenario’s geeft beter inzicht in de afwegingen die klanten moeten maken voor de korte en de lange termijn. Het geeft ze een duidelijk inzicht in de liquiditeitsbehoefte en rentabiliteitsontwikkeling van hun bedrijven.  
• De energiesituatie en de omzet goed in beeld houden.